Sprawy spadkowe prawie zawsze wzbudzają wiele emocji. Zwłaszcza gdy do spadku lub zachowku ma prawo wiele osób. Warto dowiedzieć się, jak nie płacić zachowku po otrzymaniu darowizny przekazanej za życia spadkodawcy.
Czym jest zachowek?
Zachowek jest kwotą pieniężną stanowiącą minimum należnego zstępnym, małżonkowi czy też rodzicom spadkodawcy, przysługującą im bez względu na to, czy zmarły uwzględnił ich w pozostawionym dokumencie testamentu. Celem zachowku jest ochrona interesów osób, które nie zostały powołane do dziedziczenia, pomimo tego, że dziedziczyłyby po zmarłym jego spadek, gdyby nie sporządził on testamentu. Warto tutaj też wspomnieć, że każdy ma prawo do swobodnego rozporządzania swoim majątkiem.
Komu nie przysługuje zachowek?
Zachowek nie przysługuje:
- osobom, które po prostu zrzekły się dziedziczenia;
- osobom, które zostały przez spadkodawcę wydziedziczone w dokumencie testamentu;
- osobom, które uznano za niegodne dziedziczenia;
- spadkobiercom, którzy samowolnie odrzucili spadek;
- dalszym krewnym, na przykład teściowej;
- małżonkowi, który rozwiódł się ze spadkodawcą przed śmiercią;
- małżonkowi, który pozostawał w separacji ze spadkodawcą w momencie jego śmierci;
- osobom, które pomimo uprawnienia do otrzymania zachowku, dostały od spadkodawcy za jego życia darowiznę o wartości, która przekracza należną kwotę zachowku.
Ile wynosi zachowek?
Zachowek uprawnionej osoby wynosi połowę tego, co otrzymałaby ona, gdyby ustawowo dziedziczyła spadek – czyli w sytuacji niepozostawienia testamentu przez spadkodawcę. Należy tu zaznaczyć, że jeśli osobą uprawnioną do zachowku jest ktoś trwale niezdolny do pracy, bądź małoletni, to będzie mu przysługiwał udział w wysokości 2/3. Przy obliczaniu zachowku trzeba mieć także na uwadze, że należy w nim uwzględnić spadkobierców, którzy odrzucili spadek lub okazali się niegodni do dziedziczenia. Nie trzeba brać pod uwagę jedynie tych, którzy zostali wydziedziczeni lub zrzekli się dziedziczenia.
Czym jest darowizna?
Darowizna jest umową, w której uczestniczą dwie strony: darczyńca oraz obdarowany. Po każdej ze stron może występować kilka osób. Polega ona na tym, że darczyńca nieodpłatnie przekazuje coś obdarowanemu i nie oczekuje od niego niczego w zamian. Przekazywane mogą być różne rzeczy, przedmioty, pieniądze, nieruchomości.
Darowizna a zachowek
Przy obliczaniu kwoty zachowku nie wlicza się poleceń i zapisów zwykłych. Do spadku dolicza się jednak wszelkie darowizny, które spadkodawca przekazał za życia. Istnieje tutaj pewien wyjątek, mówiący o tym, że nie wszystkie darowizny są uwzględniane, mowa tutaj między innymi o:
- darowiznach drobnych, na przykład gotówce podarowanej na święta okolicznościowe;
- darowiznach dokonanych na 10 lat wstecz od momentu śmierci spadkodawcy;
- darowiznach na rzecz osób nieuprawnionych do zachowku lub osób niebędących spadkobiercami;
- darowiznach przekazanych w momencie, gdy spadkodawca nie miał zstępnych.
Dlaczego darowizny przekazane za życia mają wpływ na zachowek? Czym jest substrat zachowku?
Otrzymanie darowizny może się czasem wiązać z negatywnymi skutkami w postaci zobowiązania do zapłaty zachowku. Spowodowane jest to tym, że darowizna zaliczana jest na poczet substratu zachowku – jest to czysta wartość spadku powiększona o darowizny i o zapisy windykacyjne. Dlatego osoby obdarowane darowizną powinny liczyć się z tym, że inne osoby mogą wystąpić z roszczeniami o zachowek. Zwłaszcza gdy darowizną była znaczna część majątku zmarłego.
Do kogo zwrócić się o zachowek?
Po zachowek nie można zwrócić się do dowolnej zobowiązanej osoby. Istnieje bowiem kolejność, którą należy przestrzegać. W pierwszej kolejności z żądaniem zapłaty zachowku należy zwrócić się do spadkobierców. Jeśli nie otrzyma się od nich pełnej wysokości zachowku, to w dalszej kolejności trzeba zgłosić się do osoby, co do której wykonano zapis windykacyjny w testamencie. Jeśli w tym przypadku zachowek także będzie niewystarczalny, to należy się po niego zwrócić do osoby obdarowanej.
Jak nie płacić zachowku po otrzymaniu darowizny – przykłady
Zastanawiasz się, jak nie płacić zachowku po otrzymaniu darowizny? Oto kilka sposobów, dzięki którym można uniknąć tej zapłaty bądź zapłacić ją w niższej części:
- sprawdzenie, czy roszczenie o zachowek nie jest przedawnione;
- udowodnienie w sądzie, że roszczenie o zachowek jest niesprawiedliwe (zasady współżycia społecznego).
Jeśli spadkodawca żyje, to można spróbować przepisać majątek na obdarowanego, wtedy nie powstanie obowiązek zapłaty zachowku. Warto też pomyśleć nad tym, czy zamiast umowy darowizny lepiej nie zawrzeć umowy dożywocia, która także wyeliminuje to roszczenie.
Kiedy przedawnia się roszczenie o zapłatę zachowku
Roszczenie o zapłatę zachowku przedawnia po upływie 5 lat od dnia, w którym odczytany został testament. Jeśli go nie było, to termin ten liczony jest od dnia śmierci spadkodawcy. Trzeba pamiętać, że przedawnienie należy zgłosić do sądu.
Teraz już wiesz, jak nie płacić zachowku po otrzymaniu darowizny za życia spadkodawcy. Jeśli będziesz miał wątpliwości, to koniecznie skorzystaj z pomocy osób specjalizujących się w tym temacie. Dzięki temu będziesz miał pewność, że postępujesz prawidłowo.
